Αναρτήσεις
Τζαμάλα ή τζόρα είναι η αποκριάτικη φωτιά που ανάβουν τα παιδιά (αλλά και οι μεγάλοι) τις δυό Κυριακές της Αποκριάς, τη μικρή ή πρώτη Αποκριά και τη μεγάλη ή δεύτερη Αποκριά. (Ή κρεατινή και τυρινή αντίστοιχα). Κυρίως όμως τη δεύτερη Κυριακή. Είναι ένα έθιμο σε όλη σχεδόν την Ήπειρο σε πόλεις και σε χωριά. Όταν πλησίαζε το τριώδιο όλα τα παιδιά της γειτονιάς μαζευόμασταν και κανονίζαμαν από που θα βρούμε (διάβαζε κλέψουμε) ξύλα, παλιά λάστιχα αυτοκινήτων, σπασμένα σανίδια και ότι μπορούσαμε να βρούμε τέλος πάντων που να καίγεται.
Από νωρίς το απόγευμα άρχιζε η διαδικασία και το μεγάλο άγχος μας ήταν μήπως βρέξει και μας τα χαλάσει όλα. Αφού η φωτιά άναβε για τα καλά και άρχιζε να νυχτώνει καταφτάναν και οι πρώτοι μασκαράδες της γειτονιάς ή και από άλλες γειτονιές κοντινές. Ο σκοπός των ξένων μασκαράδων δεν ήταν αθώως, Συνήθως ήταν "πράκτορες" για να δουν πόσο μεγάλη φωτιά είχαμε πόσα μεζεδάκια και πίτες είχαν φέρει οι γυναίκες τα κρασιά κ.λ.π. Κι αυτό γιατί γινόταν ένας άτυπος διαγωνισμός ποιά γειτονιά είχε τη μαλύτερη τζαμάλα. Το ξεφάντωμα και ο χορός κρατούσε μεχρι το πρωί της καθαράς Δευτέρας.
Είχα την τύχη να ζήσω για πολλές χρονιές τις φωτιές και των δύο Αποκριών. Την πρώτη Αποκριά (τη μικρή) στο Γραμμένο (βλέπε και την ενότητα Φωτογραφικές αναμνήσεις από το Γραμμένο) και τη δεύτερη τη μεγάλη στα Γιάννενα. Στο Γραμμένο ανάβαμε πάντα φωτιά την μικρή Αποκριά μπροστά στην είσοδο του αυλόγυρου της σχολής και του σπιτιού των Σιατρέων, και ερχόταν από όλο το χωριό. Τη δεύτερη Αποκριά η σχολή έκλεινε εμείς πηγαίναμε Γιάννενα. Δεν ξέρω αν άναβαν φωτιά σε άλλες γειτονιές.
Δυστυχώς μόνο μία φωτογραφία έχω από κείνες τις ανέμελες μέρες και είμαι πολύ μικρός στο Γραμμένο με τον Κώστα Σιάτρα την ξαναβάζω εδώ. Πάντως αργότερα Κώστας Σιάτρας ,Παύλος Ζούμπας και εγώ είμασταν από τα βασικά "στελέχη" για την οργάνωση της φωτιάς.
Στη μεγάλη Αποκριά ήμουν πάντα Γιάννενα. Με τα παιδιά της γειτονιάς από μέρες κάναμε εξόρμηση για να κλέψουμε ξύλα. Την πλήρωναν φυσικά τα κοντινά σπίτια αλλά η μεγάλη λεηλασία γινόταν στο Οικοτροφείο λίγο παραπάνω από τη γειτονιά μας όπου συνήθως υπήρχε μεγάλη παρακαταθήκη. Στη γειτονιά μου τη Λούτσα τη φωτιά την ανάβαμε στον πλάτανο μπροστά στο φούρνο του Τζάλα απέναντι από τη στρατολογία.
Άλλες φωτιές που θυμάμαι καλά ήταν στα Λακώματα, στον Πλάτανο (πίσω από το στάδιο) και στο κάστρο.
Από νωρίς το απόγευμα άρχιζε η διαδικασία και το μεγάλο άγχος μας ήταν μήπως βρέξει και μας τα χαλάσει όλα. Αφού η φωτιά άναβε για τα καλά και άρχιζε να νυχτώνει καταφτάναν και οι πρώτοι μασκαράδες της γειτονιάς ή και από άλλες γειτονιές κοντινές. Ο σκοπός των ξένων μασκαράδων δεν ήταν αθώως, Συνήθως ήταν "πράκτορες" για να δουν πόσο μεγάλη φωτιά είχαμε πόσα μεζεδάκια και πίτες είχαν φέρει οι γυναίκες τα κρασιά κ.λ.π. Κι αυτό γιατί γινόταν ένας άτυπος διαγωνισμός ποιά γειτονιά είχε τη μαλύτερη τζαμάλα. Το ξεφάντωμα και ο χορός κρατούσε μεχρι το πρωί της καθαράς Δευτέρας.
Είχα την τύχη να ζήσω για πολλές χρονιές τις φωτιές και των δύο Αποκριών. Την πρώτη Αποκριά (τη μικρή) στο Γραμμένο (βλέπε και την ενότητα Φωτογραφικές αναμνήσεις από το Γραμμένο) και τη δεύτερη τη μεγάλη στα Γιάννενα. Στο Γραμμένο ανάβαμε πάντα φωτιά την μικρή Αποκριά μπροστά στην είσοδο του αυλόγυρου της σχολής και του σπιτιού των Σιατρέων, και ερχόταν από όλο το χωριό. Τη δεύτερη Αποκριά η σχολή έκλεινε εμείς πηγαίναμε Γιάννενα. Δεν ξέρω αν άναβαν φωτιά σε άλλες γειτονιές.
Δυστυχώς μόνο μία φωτογραφία έχω από κείνες τις ανέμελες μέρες και είμαι πολύ μικρός στο Γραμμένο με τον Κώστα Σιάτρα την ξαναβάζω εδώ. Πάντως αργότερα Κώστας Σιάτρας ,Παύλος Ζούμπας και εγώ είμασταν από τα βασικά "στελέχη" για την οργάνωση της φωτιάς.
Άλλες φωτιές που θυμάμαι καλά ήταν στα Λακώματα, στον Πλάτανο (πίσω από το στάδιο) και στο κάστρο.
Μας θύμισες τα παιδικά μας χρόνια. Όμορφες στιγμές τις οποίες τις ζούσαμε με όλο το είναι μας. Η περισυλλογή των ξύλων για τη τζαμάλα ήταν ολόκληρη διαδικασία για μας τα παιδιά. Όπου εντοπίζαμε οικόπεδα με νεοανεγειρόμενες οικοδομές πηγαίναμε νύχτα και παίρναμε ξύλα από δέντρα που είχαν κοπεί. Η διαδικασία ξεκινούσε από πολύ νωρίς για να στεγνώνουν τα ξύλα. Περιτό να σου πω ότι είχαμε και δίκτυο κατασκοπείας προκειμένου να μαθαίνουμε που κρύβουν τα ξύλα άλλες γειτονιές για να πάμε να τα πάρουμε. Αλλά πολλές φορές μας πέρναν τα δικά μας. Και η αποκορύφωση η τζαμάλα! Απολαμβάναμε τον κόπο μας ντυμένοι μασκαράδες! Νομίζω ότι συντελέσαμε να διατηρηθεί αυτό το έθιμο μέχρι σήμερα. Σήμερα τα παιδιά μας δεν ζουν αυτές τις στιγμές. Οι τζαμάλες γίνονται από τους πολιτιστικούς συλλόγους με τη συνδρομή του Δήμου. Καλές απόκριες και καλή σρακοστή!!!
ΑπάντησηΔιαγραφήΣε μερικά χωριά του νομού Σερρών έχουν αντίστοιχα τις "ντερβένες". Τις θυμάμαι όταν ζούσαμε στην Πρώτη Σερρών (πιτσιρικάκι 5-6 χρόνων στα μέσα της δεκαετίας του 80), τεράστιοι σωροί από δεμάτια κλαδιά και ξύλα. Μερικές χρονιές ήταν ψηλές ίσα μ' ένα σπίτι. Κάθε μαχαλάς είχε τη δικιά του και φυσικά είχαμε κι εμείς την κατασκοπεία και την κλοπή "καυσίμων". Δε συμμετείχα (ήμουν πολύ μικρός), τα μάθαινα όμως από τη μαμά, η οποία ήταν καθηγήτρια στο Γυμνάσιο εκεί. Θυμάμαι όμως τη χαρά που ένιωθα όταν άναβαν οι κολοσσοί αυτοί και την αγωνία να μην πέσει νωρίς. Δε θυμάμαι ποιος μαχαλάς νικούσε...αυτού του οποίου η ντερβένα έπεφτε πρώτη ή τελευταία;
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν έχει σημασία. Τουλάχιστον εγώ πρόλαβα κάτι τέτοιο. Ο/Η photoioannina έχει δίκιο όταν λέει ότι τα παιδιά σήμερα δεν ζούνε τέτοιες στιγμές. Αξέχαστες!